“No onion, no cry”

“No onion, no cry”. Een meer toepasselijke naam voor dit artikel was moeilijk te vinden. We nemen immers het meest “traanverwekkende” ingrediënt ter wereld onder de loep: de ajuin. Voor velen een onmisbaar ingrediënt in de keuken, voor anderen iets wat beter uit het bord (of van de snijplank) geweerd wordt. Door de nogal scherpe smaak en het bevorderen van de traanproductie bij het bereiden, is de ajuin dan ook een zeer bijzonder ingrediënt. Vandaag maken we je wegwijs in de ajuinwereld met 10 weetjes, tips en recepten.

Herkomst ajuin

De ui is een zeer oude groente. Ze werd reeds 3000 jaar geleden gekweekt in Azië en de regio rond Iran. Vanuit die regio’s werd ze geïmporteerd naar Europa en andere streken. Wist je dat de ui ook in het oude Egypte zeer populair was? De piramidebouwers kregen immers vaak uien als rantsoen en daarom kan je de groente in de piramides vaak zien op decoraties en hiërogliefen. Er werd toen reeds aangenomen dat de ui de fysieke kracht bevorderde en ziekten kon voorkomen. Vanaf de 13^e eeuw werd de groente in Europa heel populair.

Wat is ajuin

Nu we weten van waar de ui komt, willen we graag ook weten wat de ui nu juist is. Ajuin is een bolgewas, dat wilt zeggen een gewas dat overwintert in een bovengrondse bol. Deze bol bestaat uit vlezige bladeren waarin de plant voedsel opslaat. Ook knoflook, prei en bieslook behoren tot deze bolgewassen. Maar wist je dat ook bloembollen (zoals tulpen) eigenlijk tot dezelfde familie behoren?

Soorten ajuin 

Er zijn grofweg 7 soorten ajuin te onderscheiden. Wij zetten ze graag even voor jou op een rij:

1. Gele ui: de bekendste ui in de keuken. Deze zijn vrij groot, goudgeel van buiten en wit van binnen. Ze hebben een vrij scherpe smaak en zijn vooral geschikt om te bakken.
2. Rode ui: deze uien zijn iets kleiner dan de gele ui en hebben een paarse schil. Binnenin zijn ze wit en paars. De smaak is iets zoeter en deze ui kan zowel rauw of gebakken gegeten worden.
3. Witte ui: witten uien zijn zowel vanbinnen als vanbuiten wit. Ze zijn vrij scherp van smaak en worden vooral in Zuid-Amerika gegeten.
4. Zoete ui: de zoete ui lijkt op de gele ui maar de buitenkant is wat witter. Deze ui is vrij zoet en leent zich zeer goed tot het maken van uiensoep.
5. Sjalotten: sjalotten zijn kleine uitjes met een bruine buitenkant en een langwerpige, ovale vorm. Eigenlijk zijn ze meer verwant aan knoflook omdat ze ook in trosjes aan elkaar groeien. Ze zijn vrij pittig van smaak.
6. Bosui: bosuitjes zijn eigenlijk onvolgroeide uitjes met een stuk van de stengel eraan. In tegenstelling tot wat je zou kunnen denken, komen ze niet uit het bos! De naam is gekozen omdat ze in bosjes aan elkaar groeien. Bosuitjes worden ook lente-uitjes of pijpajuin genoemd. Ze smaken licht pittig en zijn heerlijk in salades.
7. Zilveruitjes: zilveruitjes zijn zeer kleine uitjes met een witte buitenkant. De meeste mensen kennen ze uit potjes waar ze ‘in het zuur’ zijn ingelegd.

No onion, no cry 

Een van de meest kenmerkende eigenschappen van uien is dat je ervan moet huilen bij het versnijden. Dat komt omdat er bij het snijden een gas vrijkomt, synpropaanthial-S-oxide, waarvan je ogen geïrriteerd geraken. Om die irritatie tegen te gaan, produceren de ogen tranen. En dat bekent dus huilen. Er zijn echter enkele gemakkelijke trucjes om de tranen te verhelpen:

• Leg de uien voor het snijden een tiental minuten in de diepvries, dan zal er minder gas vrijkomen
• Gebruik een zeer scherp mes, dan worden de moleculen minder gekneusd en komt er ook minder gas vrij
• Snij de uien onder de kraan of maak je mes en snijplank heel vochtig
• Zorg voor voldoende ventilatie (snij de uien bijvoorbeeld voor een open raam)
• Draag een bril of zonnebril
• Bij het snijden van gele uien en sjalotten zal je dus meer tranen laten dan bij witte uien of zoete uien

Ajuin bewaren

Uien kan je vrij lang bewaren. Doe dat echter niet in de koelkast maar op een droge, donkere en goed geventileerde plek. Je bewaart ze best niet samen met aardappelen, want dan zullen ze beiden wat minder lang goed blijven. Normaal gezien kan je uien zeker een maand of langer bewaren. Eenmaal ze gesneden zijn, bewaar je ze best in glazen of plastieken potjes in de frigo.

5 recepten met ajuin 

Afsluiten doen we met 5 heerlijke recepten waar ajuin de hoofdrol speelt. Veel snij- en smulplezier!

• Ajuinsoep
• Taart van ajuin en aardappel
• Met lamsgehakt en spinazie gevulde ajuinen
• Uienconfituur
• Rode ui met walnootvulling

Sven van de njam!-redactie