Het A tot Z van de schaaldieren: wat is het verschil tussen garnalen, scampi’s, gamba’s, langoustines en kreeft?
Merry Christmas and a very happy New Year! Bij alle wensen die we deze periode veelvuldig te horen krijgen, hoort ook lekker eten. En dat mag rond Kerst en Nieuw best wat feestelijker zijn. Maritieme delicatessen zoals kreeft, oesters en langoustines sieren dan vele feesttafels. In dit artikel nemen we een specifieke groep heerlijkheden onder de loep: de schaaldieren.
Schaal- en/of schelpdieren?
Schaaldieren worden vaak in een adem genoemd met schelpdieren, al is er een belangrijk en nochtans voor de hand liggend verschil tussen de twee. Schelpdieren leven in hun schelp en die schelp is meestal vrij tot zeer hard. Denk aan oesters, mosselen en coquilles. Schaaldieren daarentegen leven niet in een schelp, maar zijn wel omringd door een vrij hard pantser. Kreeft, garnalen en langoustines behoren bijvoorbeeld tot de schaaldieren.
Wat zijn schaaldieren?
Schaaldieren zijn koudbloedige, ongewervelde dieren omringd door een pantser of “schaal”. Ze worden ook kreeftachtigen of “crustacea” genoemd. Meestal leven ze in het water, maar er zijn ook schaaldieren die op het land leven. Wist je bijvoorbeeld dat ook pissebedden tot de schaaldieren behoren? Typerend aan schaaldieren is dat hun schaal niet meegroeit en ze dus moeten “wisselen” van pantser (of vervellen) om te kunnen groeien. Ook bijzonder bij de schaaldieren is dat het aantal poten tussen de onderlinge soorten kan verschillen.
Welke soorten schaaldieren zijn er?
In dit artikel bespreken we de eetbare schaaldieren uit het water. In onze contreien zijn daarbij vooral volgende soorten bekend:
- Kreeft
De kreeft wordt beschouwt als de koningin onder de schaaldieren. Kreeften hebben aan de voorpoten scharen waarmee ze voedsel kunnen pakken en zich kunnen verdedigen. Er zijn twee soorten kreeften: zeekreeften en rivierkreeften. Zeekreeften zijn de grootste soort en staan bekend om hun heerlijke, delicate vlees. Rivierkreeften leven in zoet water en worden meer in verwerkte gerechten (zoals salade van rivierkreeft) gebruikt.
- Krab
Krabben zijn na de kreeften het meest “feestelijke” voedsel onder de schaaldieren. Ze zijn platter dan kreeften en bevatten doorgaans minder vlees. Er zijn tientallen soorten krabben, zoals de Noordzeekrab, de strandkrab, de zwemkrab en de penseelkrab. Sommige soorten krabben lijken op spinnen: daarvan is de spinkrab het beste voorbeeld.
- Garnaal
Garnalen behoren tot de kleinste schaaldieren. Maar daarom zijn ze niet minder lekker, integendeel! Ook van de garnaal zijn er verschillende soorten, waarvan de Noordzeegarnaal bij ons de bekendste is. Maar er zijn ook Noorse garnalen, tijgergarnalen of steurgarnalen. Wist je dat garnalen over het algemeen groter worden naarmate het water warmer wordt? Dat is dus de reden dat ze bij ons zo klein zijn 😊! Scampi’s zijn ook garnalen en de meeste scampi’s die bij ons worden gegeten zijn reuzengarnalen of tijgergarnalen uit Zuidoost-Azië. Deze worden meestal ingevroren en zonder de kop verkocht. Gamba’s zijn dan weer scampi’s die verkocht worden met de kop.
- Langoustine
Langoustines zijn kleine kreeftachtigen die een minder donkere kleur hebben dan kreeften. Ze worden soms “Noorse kreeft” genoemd, en in het Italiaans… scampi. Best verwarrend dus! De lekkerste langoustines komen uit (zeer) koud water, vaak uit Noorwegen of IJsland. Ook langoustines zijn een echte delicatesse en komen vaak voor op de kaart van toprestaurants.
- Langoest
Langoesten lijken sterk op kreeft maar ze hebben geen scharen aan de voorpoten. Wel hebben ze twee lange voelsprieten en op het achterlijf hebben ze scherpe stekels, waardoor het vaak moeilijk is om ze vast te nemen.
Allergie voor schaaldieren
Ongeveer 1% van de bevolking heeft een allergie voor schaaldieren. Het is een vrij erge allergie waarvan de symptomen (jeuk, zwellingen, darmklachten, oogklachten tot zelfs stikken) zich al kunnen manifesteren bij het aanraken van schaaldieren of zelfs bij het inademen van stoom bij het koken van schaaldieren. Wanneer je schaaldieren wilt bereiden, is het dus altijd belangrijk om even bij je gasten na te vragen als niemand van het gezelschap deze allergie heeft!
Recepten met schaaldieren
We ronden het artikel af met 5 feestelijke recepten met schaaldieren. Smakelijk en geniet van de feesten!
