Speculaas
Wij vinden speculaas heel gewoon, maar het is wel een uniek koekje. Het wordt enkel gegeten in België, Nederland, Duitsland en Noord-Frankrijk. Maar het is wel een Belgisch koekje bij uitstek, want de industriële productie gebeurt enkel in ons land.
Heel specifiek voor speculaas is de krokante structuur, de gekaramelliseerde smaak van de suiker, het gebruik van specerijen en de figuurvorm. Specerijen worden wel gebruikt in de bereiding van kruidenkoek (peperkoek), cakes en taarten, maar zelden in koekjes. De typische kruidige smaak van speculaas komt van de zogenaamde speculaaskruiden: een mengsel van onder meer anijszaad, kaneel, kruidnagel, witte peper, korianderzaadjes, waaraan soms ook gember, nootmuksaat en kardemom worden toegevoegd. Vooral de kaneelsmaak is kenmerkend voor speculaas. Het recept voor speculaas stamt wellicht uit de middeleeuwen, een periode waarin royaal gebruik werd gemaakt van specerijen.
Voor de traditionele bereiding van speculaas worden bloem, boter, suiker, speculaaskruiden, eieren en bakpoeder of natriumbicarbonaat gebruikt. Daarmee wordt een deeg gemaakt dat één tot twee dagen moet rusten om het te laten rijpen. Daarna wordt het op kamertemperatuur op de gewenste dikte uitgerold en in speculaasvormen gedrukt of in plakjes gesneden en afgebakken.
Niet alle speculaas is een dunne, krokante koek. In Hasselt bijvoorbeeld is speculaas een dikke, donkere en zachte koek. De voorloper van die speculaas zou al in de 14de eeuw zijn gemaakt.
Speculaas werd vroeger traditioneel gemaakt in de periode tussen de advent en Kerstmis, met Sinterklaasdag als hoogtepunt. Dan kreeg elk kind traditioneel een sinterklaasfiguur in speculaas. Nu vind je het koekje het hele jaar door, maar toch blijft de verkoop het sterkst in december.
Het gebruik van speculaas als boterhambeleg ging de voorbije decennia achteruit, maar kreeg een nieuwe impuls door de lancering van speculaaspasta.
Speculaas kan zowel in zoete als in hartige gerechten worden gebruikt. De smaak gaat zowel bij ganzenlever, rood vlees als bij room en chocolade.